Borderline a narcyzm – czym się różnią te zaburzenia osobowości?

Borderline a narcyzm – czym się różnią te zaburzenia osobowości?

Czy borderline i narcyzm to to samo? To pytanie zadaje sobie wiele osób. Na pierwszy rzut oka te zaburzenia mogą wydawać się podobne – w obu występują trudności w regulacji emocji, lęk przed odrzuceniem czy impulsywność. Jednak psychologia i psychoterapia jasno pokazują, że różnice między zaburzeniem osobowości borderline a narcystycznym są znaczące.

W tym artykule, jako psycholog i psychoterapeuta, przybliżam najważniejsze podobieństwa i różnice między tymi dwoma zaburzeniami.

Podobieństwa między borderline a narcyzmem

• Trudności w regulacji emocji i impulsów.

• Problemy w budowaniu trwałych i satysfakcjonujących relacji.

• Silny lęk przed odrzuceniem, choć przeżywany i wyrażany inaczej.

• Dysfunkcyjne schematy powstałe w dzieciństwie, np. schemat wadliwości, opuszczenia czy nieufności.

• Możliwe podobne doświadczenia traumatyczne – zaniedbania, odrzucenie lub nadużycia ze strony bliskich.

Oba zaburzenia zaliczamy do klastra B zaburzeń osobowości, czyli grupy dramatyczno-impulsywno-emocjonalnej.

Borderline a narcyzm – najważniejsze różnice

1. Reakcja na odrzucenie

• Narcyzm: osoba chroni swoje kruche ego, reagując złością, wywyższaniem się lub dewaluacją partnera („i tak nie byłeś mnie wart”).

• Borderline: odrzucenie bywa przeżywane jako egzystencjalne zagrożenie („bez ciebie nie istnieję”). Reakcje są dramatyczne – błaganie o pozostanie, impulsywne zachowania, samookaleczenia czy groźby samobójcze.

2. Wyrażanie złości

• Narcyzm: złość kierowana głównie na zewnątrz, obwinianie innych, brak odpowiedzialności za własne emocje.

• Borderline: złość kierowana zarówno na innych, jak i na siebie, często poprzez autoagresję.

3. Tożsamość

• Narcyzm: względnie stabilna, oparta na osiągnięciach i rolach społecznych.

• Borderline: chaotyczna i zmienna – częste zmiany wartości, zainteresowań i kierunku w życiu.

4. Relacje

• Narcyzm: możliwe długotrwałe związki, ale zwykle powierzchowne i jednostronne.

• Borderline: ogromna niestabilność – od idealizacji do dewaluacji, huśtawki emocjonalne, ciągłe rozstania i powroty.

5. Nastrój i emocje

• Narcyzm: względnie stabilny nastrój, ale pod spodem przewlekła pustka i dystymia.

• Borderline: skrajna zmienność nastrojów – od euforii do rozpaczy w ciągu godzin, a nawet minut.

6. Empatia

• Narcyzm: rozwinięta empatia poznawcza (rozumienie emocji innych), ale brak głębokiego współodczuwania.

• Borderline: nadmierna empatia emocjonalna, która zalewa i utrudnia funkcjonowanie.

7. Wgląd w siebie

• Narcyzm: niski wgląd, trudności z autokrytycyzmem i refleksją.

• Borderline: większa samoświadomość, częstsze zgłaszanie się na terapię, większy autokrytycyzm po opadnięciu emocji.

Czy można mieć jednocześnie borderline i narcyzm?

Tak, jest to możliwe. Oba zaburzenia mogą współwystępować, ponieważ opierają się na podobnych doświadczeniach z dzieciństwa i dysfunkcyjnych schematach. To, które mechanizmy rozwiną się silniej, zależy od sposobów radzenia sobie i strategii wykształconych w trakcie życia.

Podsumowanie

Borderline i narcyzm mają wspólne podłoże, ale różnią się sposobem przeżywania emocji, budowania tożsamości i funkcjonowania w relacjach.

• Narcyzm częściej wiąże się z ochroną kruchego ego i pustką wewnętrzną.

• Borderline – z dramatyczną huśtawką emocjonalną i silnym lękiem przed opuszczeniem.

Zrozumienie tych różnic pomaga lepiej wspierać osoby zmagające się z tymi trudnościami i świadomie budować relacje.

Jeśli chcesz pogłębić temat i zobaczyć pełne omówienie, zapraszam do obejrzenia mojego odcinka na YouTube: