A co jeśli JESTEM NARCYZEM?

Czy to możliwe, że masz cechy narcystyczne?

Współczesna psychologia coraz częściej zwraca uwagę na to, że narcyzm to nie tylko skrajne zaburzenie osobowości. To spektrum, na którym każdy z nas może się znajdować. Może czasem boisz się krytyki, czasem pragniesz podziwu, unikasz porażek, lub bycie przeciętnym budzi w tobie lęk? To jeszcze nie znaczy, że jesteś narcyzem w rozumieniu klinicznym. Ale warto przyjrzeć się temu głębiej.

Czym jest narcyzm i dlaczego nie zawsze jest patologiczny?

Narcyzm jako termin psychologiczny ma dwa oblicza:

• Zdrowy narcyzm to naturalna potrzeba uznania, aspiracji i poczucia własnej wartości.

• Patologiczny narcyzm (NPD) to trwały, sztywny wzorzec myślenia i zachowania, który powoduje cierpienie w życiu własnym i innych.

Zaburzenie osobowości narcystycznej (NPD) diagnozuje się na podstawie konkretnych kryteriów (np. wg DSM-5 trzeba spełnić minimum 5 z 9 objawów).

Jednak wiele osób może mieć cechy narcystyczne bez spełniania kryteriów diagnozy. I to właśnie im dedykowany jest ten artykuł.

7 sygnałów, że możesz mieć cechy narcystyczne

1. Trudność z przyjmowaniem krytykiNawet konstruktywna krytyka może powodować w Tobie wstyd, złość lub lęk przed odrzuceniem.

2. Zależność od podziwu i pochwał - Twoje poczucie własnej wartości rośnie, gdy jesteś chwalony, i spada, gdy nie otrzymujesz uznania.

3. Częste porównywanie się do innych - Oceniasz siebie przez pryzmat tego, czy jesteś "lepszy" lub "gorszy" od innych.

4. Skupienie na wizerunku - Martwisz się, jak jesteś postrzegany, bardziej niż tym, jak się czujesz.

5. Trudności z empatią - Zamiast pytać: "jak Ty się z tym czujesz?", częściej koncentrujesz się na sobie.

6. Perfekcjonizm i unikanie porażek- Błąd to dla Ciebie zagrożenie. Czasem wolisz nie podjąć działania, niż zaryzykować niepowodzenie.

7. Lęk przed przeciętnościąCzujesz, że musisz być wyjątkowy, by zasługiwać na miłość i akceptację.

Skąd się biorą cechy narcystyczne?

Psychologia wskazuje na kilka potencjalnych źródeł:

• Brak bezwarunkowej akceptacji w dzieciństwie - Dziecko kochane tylko "za coś" (np. za sukcesy) rozwija przekonanie, że musi być wybitne, by zasługiwać na wartość.

• Nadmierna presja i wymagania - Gdy w domu oczekiwano perfekcji, a porażki były karane zawstydzeniem.

• Zaniedbanie emocjonalne lub nadopiekuńczość - Brak kontaktu z emocjami i brak nauki, jak sobie z nimi radzić.

• Brak granic i nadmierna nadopiekuńczość rodzica

Jak rozpoznać problem i co możesz z tym zrobić?

• Rozwijaj samoświadomość - Zapisuj swoje myśli i emocje. Rozpoznawaj, co cię uruchamia. Zwracaj uwagę na schematy.

• Trenuj empatię poznawczą - Zamiast oceniać, zadawaj pytania: "Co on/ona może teraz czuć?", "Z czego to może wynikać?"

• Zmieniaj źródło swojej wartości - Twoja wartość nie zależy tylko od tego, ile osiągniesz. Możesz być ważny jako człowiek, nie tylko jako "ktoś sukcesu".

• Wystawiaj się na niedoskonałość - Pozwól sobie na błędy. Naucz się przyjmować krytykę bez rozpadu.

• Buduj relacje oparte na autentyczności, nie podziwie - Zadbaj o to, by być z ludźmi, przed którymi możesz być sobą, a nie tylko "najlepszym wydaniem siebie".

Podsumowanie

Czy to znaczy, że jesteś narcyzem? Nie. Ale może oznaczać, że masz mechanizmy, które warto poznać, zrozumieć i świadomie nimi zarządzać.

Pamiętaj: posiadanie cech narcystycznych nie czyni Cię złym człowiekiem. Czyni Cię człowiekiem z historią. A historię można przekształcać. Możesz być empatyczny, autentyczny i wrażliwy - nawet jeśli przez lata chroniła Cię maska.

Zacznij od jednego pytania: Czy jestem gotowy zobaczyć siebie takim, jaki jestem?

Chcesz się dowiedzieć więcej? Obejrzyj ten odcinek: