Czym jest zaburzenie osobowości BORDERLINE
Czym jest zaburzenie osobowości borderline? Objawy, przyczyny i skuteczne terapie
Zaburzenie osobowości borderline, zwane również osobowością z pogranicza, to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń osobowości. Według badań dotyczy ono od 1 do 3% populacji, a nawet 20% osób zgłaszających się po pomoc psychoterapeutyczną lub psychiatryczną spełnia kryteria tego rozpoznania. Choć w ostatnich latach termin „borderline” bywa używany w potocznym języku, należy podkreślić, że nie jest to modna etykieta, ale poważne zaburzenie związane z ogromnym cierpieniem zarówno osoby chorej, jak i jej bliskich.
Jak objawia się borderline?
Pierwsze objawy borderline zwykle pojawiają się w późnym okresie dojrzewania lub we wczesnej dorosłości, najczęściej między 18. a 25. rokiem życia. Korzenie zaburzenia sięgają jednak dzieciństwa i okresu dorastania. Charakterystyczne są trudności w regulacji emocji, impulsywne zachowania, kryzysy tożsamości, a także problemy w relacjach interpersonalnych.
Osoby z borderline przeżywają emocje niezwykle intensywnie i często nie są w stanie ich zatrzymać. To, co dla większości ludzi jest drobnym stresem, dla nich staje się emocjonalnym huraganem. Towarzyszy temu niestabilny obraz siebie – niepewność co do własnej tożsamości, poczucie pustki i braku wartości. Związki i przyjaźnie bywają burzliwe, przepełnione lękiem przed odrzuceniem. Taki strach paradoksalnie prowadzi do zachowań, które mogą zbliżenie niszczyć – osoba albo sama odrzuca, albo zostaje odrzucona z powodu intensywności swoich reakcji.
Częste są także zachowania impulsywne: ryzykowna seksualność, uzależnienia, samookaleczanie czy nadużywanie substancji psychoaktywnych. Dla wielu osób są to sposoby na chwilowe obniżenie napięcia emocjonalnego. W tle zawsze obecny jest głęboki lęk przed porzuceniem i poczucie wadliwości.
Skąd bierze się borderline?
Przyczyny borderline są złożone. Kluczową rolę odgrywa dzieciństwo – brak stabilnej więzi z rodzicami, przemoc, krytyka, uzależnienia w rodzinie, molestowanie czy unieważnianie emocji dziecka. Komunikaty w rodzaju „nie płacz”, „nie przesadzaj” sprawiają, że dziecko nie czuje się akceptowane w pełni i uczy się, że jego emocje są niepożądane. Tego typu doświadczenia skutkują powstaniem destrukcyjnych schematów myślenia o sobie i świecie.
Nie bez znaczenia są także czynniki biologiczne i genetyczne. Badania wskazują, że temperament, większa wrażliwość czy wysoki neurotyzm mogą zwiększać podatność na rozwój zaburzeń osobowości. Geny nie determinują jednak borderline – są jedynie jednym z wielu czynników ryzyka.
Jak wygląda leczenie borderline?
Zaburzenia osobowości nie leczy się farmakologicznie, choć leki mogą wspierać terapię, redukując objawy współistniejącej depresji czy lęków. Kluczową metodą leczenia jest długoterminowa psychoterapia, często trwająca lata.
Do najlepiej przebadanych podejść należą:
psychoterapia psychodynamiczna skoncentrowana na przeniesieniu,
terapia dialektyczno-behawioralna (DBT),
terapia schematów,
terapia poznawczo-behawioralna (CBT), choć zwykle jako baza dla bardziej zaawansowanych metod.
Wszystkie te nurty pracują nad zmianą głęboko zakorzenionych schematów i uczą regulacji emocji. Dzięki terapii osoby z borderline mogą nauczyć się budować zdrowe relacje, kontrolować impulsy i prowadzić satysfakcjonujące życie. Nie zawsze oznacza to „pełne wyleczenie”, ale możliwe jest odzyskanie równowagi i życia bez ciągłego cierpienia.
Podsumowanie
Borderline to poważne zaburzenie osobowości, które:
dotyczy od 1 do 3% populacji i aż 20% pacjentów w gabinetach psychoterapeutów,
objawia się intensywnymi emocjami, kryzysami tożsamości i trudnościami w relacjach,
często wiąże się z impulsywnymi zachowaniami i ryzykowną seksualnością,
ma swoje źródła w traumach dzieciństwa, braku bezpiecznej więzi i czynnikach biologiczno-genetycznych,
jest skutecznie leczone głównie za pomocą psychoterapii, szczególnie DBT, terapii schematów i podejścia psychodynamicznego.
Zrozumienie borderline to pierwszy krok, by zdjąć z tego zaburzenia łatkę „modnej etykiety” i dostrzec realne cierpienie osób, które się z nim zmagają. Terapia daje szansę na odzyskanie poczucia wartości, stabilnych relacji i spokojniejszego życia.
