Histrioniczne zaburzenie osobowości - Gdy emocje stają się widowiskiem
W dzisiejszym artykule chciałbym poruszyć temat histrionicznego zaburzenia osobowości, które wpływa na sposób, w jaki jednostka przeżywa i wyraża swoje emocje. Osoby z tym zaburzeniem często odznaczają się silnym potrzebą bycia w centrum uwagi i mają tendencję do ekscentrycznego zachowania. Zapraszam do zgłębienia tej tematyki i zrozumienia jej skutków dla jednostki i jej otoczenia.
Diagnostyka
Histrioniczne zaburzenie osobowości jest jednym z wielu typów zaburzeń osobowości występujących w dziedzinie psychologii. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często poszukują stałej uwagi i uznania innych.
Osobowość histroniczna jest jednym z typów osobowości charakteryzującym się wzorcem zachowań ekspresywnych i dramatycznych.
Oto kryteria diagnostyczne DSM-5 dla osobowości histronicznej:
Wzorzec nadmiernego emocjonalizmu i potrzeby być w centrum uwagi, rozpoczynający się we wczesnym dorosłym życiu i objawiający się w różnych kontekstach.
Zachowania te mają na celu przyciągnięcie uwagi innych osób i często prowadzą do interakcji powierzchownych.
Histronik wykazuje co najmniej pięć z następujących:
Szybko zmieniający się i powierzchowny sposób wyrażania emocji
Chęć bycia w centrum uwagi
Stale wykorzystuje wygląd fizyczny w celu skupienia na sobie uwagi
Wzorzec prowokacyjnego lub seksualnie uwodzicielskiego zachowania
Zachowuje się "na pokaz", teatralnie, ma nadmierną potrzebę pokazywania emocji
Używa stylu wypowiedzi bogatego w emocje i ubogiego w konkretne informacje
Traktuje związki jakby były głębsze niż są
Łatwo ulega wpływom.
Dwa typy osobowości histrionicznej
Typ neurotyczny (histeryczny)
Ograniczona, powściągliwa emocjonalność
Ekshibicjonizm o charakterze seksualnym i potrzeba miłości
Dobra kontrola impulsów
Subtelna, pociągająca kokieteria
Ambicja i skłonność do rywalizacji
Dojrzałe, trójkątne relacje z obiektem
Zdolność do tolerowania rozłąki z obiektem miłości
Seksualne pragnienia związane z przeniesieniem rodzą się powoli, a pacjent uznaje, że są nierealistyczne
Typ prymitywny (histroniczny)
Egzaltowana, uogólniona emocjonalność
Zachłanny ekshibicjonizm o rozszczeniowym, oralnym charakterze, który jest bardziej chłodny i mniej ujmujący
Uogólniona impulsywność
Zachowania uwodzicielskie, które są gruboskórne, niestosowne i odpychające
Bezcelowość i bezradność
Przytłaczający lęk separacyjny po opuszczeniu przez obiekt miłości
Pobłażliwe superego, przewaga prymitywnych mechanizmów obronnych, takich jak rozszczepienie czy idealizacja
Intensywne pragnienia seksualne związanie z przeciwprzeniesieniem, które pacjent uznaje za realistyczne
Prymitywne relacje z obiektem nacechowane paranoją i masochizmem (Gabbard, 2015)
Psychodynamiczne leczenie histrionicznego zaburzenia osobowości
Metoda Analizy Konfiguracyjnej
Pierwsza Faza
Pierwsza fala kładzie nacisk na interwencje terapeuty służące zwiększeniu stabilności stanu umysłu i zredukowaniu bieżących kryzysów. Szczególny nacisk kładzie się na kontrole stanu.
Zachęcanie do powstrzymywania się od działań, które przynoszą natychmiastową ulgę, ale niosą z sobą ryzyko szkody.
Brak pośpiechu z przepisywaniem leków lub z wprowadzaniem zmian w życie społeczne.
Słuchanie z empatią, nie traktując intensywnej ekspresji emocji jako "teatralnej".
Opisywanie stanów za pomocą określonych słów.
Zadawanie pytań w celu ustalenia przyczynowo-skutkowej sekwencji zdarzeń.
Zachęcanie do zainteresowania się zdarzeniami umysłowymi i zewnętrznymi ustalając pewien czasowy porządek.
Zachęcanie do stopniowego poddawania pod refleksję konfliktowych kwestii w celu uniknięcia zalewu emocji.
Pomoc pacjentowi w antycypowaniu (przewidywaniu) przyszłych dylematów i zagrożeń.
Pomoc w planowaniu jak zawczasu złagodzić budzące strach stany emocjonalne.
Druga Faza
Obejmuje pracę na rzecz poprawy komunikacji z innymi i uporania się z przeszkodami w rozwoju osobowości. Skupia się na klaryfikacji komunikacji werbalnej oraz modyfikowaniu obronnych procesów kontroli. W histrionicznych zaburzeniach osobowości mętny styl komunikacji często jest wynikiem zahamowania myślenia. Celem jest zwiększenie umiejętności autorefleksji oraz autokierowania, a także postaw odpowiedzialności za siebie.
Druga Faza - Klaryfikacja komunikacji
Interpretowanie przejścia do udawanych emocji poprzez nazywanie ich ze współczuciem.
Pobudzanie głębokiej refleksji poprzez jasne mówienie o rzeczach, które dotychczas nie zostały powiedziane.
Unikanie reagowania na prowokacje.
Zachęta do werbalnej ekspresji.
Pokazać pacjentowi jak za pomocą słów przełożyć odgrywaną somatyzację.
Druga Faza - Modyfikacja obronnych procesów kontroli
Przeciwdziałać tendencjom do szybkiego porzucania wątku poprzez mówienie "Nie wiem" czy "Właśnie to zrobię".
Pokazać pacjentowi jak racjonalnie formułować wnioski na temat intencji, zamiast przyjmować nawykowe irracjonalne założenia na temat innych ludzi.
Nauka ponownego oceniania i rewidowania decyzji.
Zniechęcać do racjonalizowania impulsywnych decyzji i wypierania się osobistej odpowiedzialności za działania.
Trzecia Faza
Skupia się na zwiększaniu spójności Ja oraz poprawie intymności za pomocą integracji. W trzeciej fali przedmiotem uwagi w terapii staje się zmiana irracjonalnych i sprzecznych struktur przekonań. Zazwyczaj oznacza to głębszy poziom badania pragnień i obaw. Pacjencji z HZO często mają rozdzielone, zdysocjowane, zniekształcone i sprzeczne modele roli-relacji (Horowitz i Lerner 2013).
Identyfikacja obaw przed porzuceniem oraz dysfunkcyjne przekonanie, że JA nie jest zdolne do poradzenia sobie z podstawowymi zadaniami życiowymi.
Zniechęcanie do przedwczesnego obdarzania zaufaniem i mimowolnych uwiedzeń i zgadzania się na wykorzystanie.
Sklaryfikowanie i podważenie irracjonalnego przekonania identyfikującego Ja jako zdewaluowane, zdegradowane, niegodne uwagi, brudne, złe i słabe.
Wzmacnianie realistycznych, pozytywnych i kompetentnych obrazów Ja. Zachęcanie do autentycznych sposobów uzyskiwania uwagi, szukania towarzystwa i angażowania się w związki.
Rozwijanie świadomego rozpoznawania i antycypowanie (przewidywania) skryptów i schematów. Zidentyfikowanie odwracania ról.
Pomoc pacjentowi w świadomym zaplanowaniu, jak stopniowo zdobywać to, co jest pożądane, zamiast żądać tego natychmiast i w całości.
Danie do zrozumienia, że bieżące reakcje emocjonalne opierają się na dysfunkcyjnych przekonaniach i niewłaściwych rolach wyuczonych w przeszłości i pokazanie jak je można zmienić w przyszłości przez wypróbowanie w myśli i powtarzanie nowych pojęć i działań.
Czwarta Faza - Kończenie terapii
Podczas kończenia terapii mogą zostać uruchomione silne nieświadome fantazje na temat separacji i straty. Z tego powodu zakończenie terapii nie powinno być nagłe.
Zakończenie będzie wymagało porozumienia obu stron i może się wiązać z przeżywaniem procesu żałoby.
Beck i in. (2007) twierdzą, że trwała zmiana u osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości dokonuje się poprzez wielokrotne pobudzanie myślenia o jej tożsamości, dekatastrofizowanie przekonania o utracie relacji i odrzuceniu oraz, ostatecznie, poprzez podważanie najbardziej podstawowego założenia o własnej niekompentecji i konieczności polegania na innych w celu przeżycia.
MB.
Już teraz zdobądź niezbędną wiedzę i narzędzia oraz zrób krok w kierunku rozwoju swojej praktyki!